Van systeem naar zelfbewustzijn: het nieuwe leren begint hier.

In een wereld die voortdurend verandert, vraagt het onderwijs niet alleen om een update, maar om een fundamentele herziening van de manier waarop we kijken naar leren. Het traditionele systeem, waarin we jongeren opdelen in vakken en jaarlagen, lijkt niet meer voldoende voor de uitdagingen van de 21ste eeuw. Wat als we leren zouden benaderen zoals het leven zelf: holistisch, cyclisch, en in verbinding met de wereld om ons heen?

Gelukkig ben ik zeker niet de enige die dit vindt. Mensen als Sjef Drummen, Mini Schouten, Claire Boonstra, en Erica Bol voelen en weten ook dat het onderwijs zoals we het kennen niet langer voldoet. En naast hen zijn er ook veel onderwijsprofessionals en ouders die dit aangeven. Vandaar ben ik KOMmunity gestart… En ik ben trots dat deze landelijke beweging vorm begint te krijgen.

Wat is er mis met het huidige onderwijs?

We weten allemaal dat kinderen pas echt in beweging komen als ze een diepe verbinding voelen met wat ze leren. Maar dit ontbreekt vaak op scholen waar kennis vaak oppervlakkig wordt opgediend en gescheiden wordt in vakken die weinig met elkaar gemeen hebben. Hoeveel kinderen kunnen bijvoorbeeld echt iets zeggen over de Tweede Wereldoorlog, niet alleen wat er is gebeurd, maar ook waarom sommige mensen deden wat ze deden? Of de impact die dat heeft op hoe we nu met elkaar omgaan? En misschien ook wel wat de andere kant van de Tweede Wereldoorlog is geweest. En hoe dit zich verhoudt tot de wereldgeschiedenis.

Juist in de leeftijd van 0-25 jaar moet er ruimte zijn om de brede ontwikkeling van kinderen en jongeren te stimuleren. Dit betekent niet alleen leren lezen, schrijven en rekenen, maar vooral de ontwikkeling van hun zelfbewustzijn, hun verbinding met de wereld om hen heen, en hun maatschappelijke betrokkenheid. Dit is waar de echte verandering plaatsvindt.

De kracht van cyclisch leren

Leren is veel meer dan kennis overdragen. Het is een levenslang proces dat de hele persoon omvat: lichaam, gevoel, denken en de ziel. Carol Dweck en Erik Scherder wijzen bijvoorbeeld op de cruciale rol van neuroplasticiteit en beweging in het leren. Onze hersenen ontwikkelen zich in interactie met de wereld om ons heen. En als we beweging, natuur en zintuiglijke ervaringen betrekken bij leren, versterken we de cognitieve en emotionele ontwikkeling van kinderen en onszelf.

Janine Schimmelpennink benadrukt in haar werk de noodzaak van zelfbewustzijn voor daadwerkelijke, duurzame verandering in onderwijs. Ze stelt dat het ontwikkelen van zelfbewustzijn bij jongeren niet alleen hun leerprocessen bevordert, maar ook hun vermogen om verantwoordelijkheid te nemen voor de wereld om hen heen. Dit sluit naadloos aan bij de visie van een holistische benadering van leren, waar niet alleen cognitieve, maar ook emotionele en maatschappelijke ontwikkeling centraal staan.

Brené Brown legt het verband tussen kwetsbaarheid en groei, waarbij ze stelt dat zelfbewustzijn en het omgaan met emoties essentieel zijn om effectief te leren. Dit is waar de verbinding tussen zelfbewustzijn, identiteit en leren een fundamentele rol speelt. We kunnen niet verwachten dat jongeren volledige, diepgaande kennis ontwikkelen zonder hen eerst te helpen hun eigen stem te vinden.

Leren door ervaring en verbinding

Het idee van "leren door doen" is niets nieuws, maar wanneer we kijken naar de ontwikkelingsfases van kinderen en jongeren, zien we een nieuwe urgentie. We kunnen het leren niet beperken tot wiskunde, taal en wetenschap. In plaats daarvan moeten we het grotere geheel begrijpen: de aarde, de samenleving, de wereld en de manier waarop we daarin bewegen.

Door jongeren in verbinding te brengen met natuurprojecten en buitenonderwijs, kunnen we hen niet alleen leren over ecologie, maar ook over duurzaamheid, ritmes van de natuur, en de cyclische processen die het leven bepalen. Dit draagt niet alleen bij aan de cognitieve ontwikkeling, maar versterkt ook de emotionele en sociale veerkracht van jongeren.

Onderwijs van de toekomst: geen breuken, alleen verbindingen

Als we onderwijs écht willen vernieuwen, moeten we de breuk tussen PO en VO weghalen. De doorstroomtoets is slechts een symptoom van een systeem dat niet begrijpt hoe kinderen groeien en zich ontwikkelen. Gert Biesta stelt dat onderwijs niet alleen moet zorgen voor kennisoverdracht, maar ook voor sociale integratie. Waarom zou leren pas op de middelbare school beginnen? Waarom zouden we leerlingen niet leren om een verbinding met zichzelf, de natuur, de wereld en de samenleving te maken vanaf de jongste leeftijd?

De toekomst van leren ligt in een cyclus van verbinding en creatie. Kinderen en jongeren moeten niet alleen leren over de wereld, maar moeten actief bijdragen aan de vormgeving ervan. Dit vraagt om een onderwijsomgeving waar creativiteit, samenwerking en ondernemerschap als basisvaardigheden worden aangemoedigd. Het is pas als jongeren creëren, van kunst tot actie, van ondernemerschap tot onderzoek, dat ze zich werkelijk verbinden met wat ze leren.

Marcel van Herpen benadrukt in zijn werk de noodzaak van een leerklimaat waarin jongeren zich niet alleen cognitief ontwikkelen, maar ook sociaal en emotioneel kunnen groeien. Hij pleit voor een integrale benadering van onderwijs, waarbij de focus ligt op de ontwikkeling van de gehele persoon, en niet alleen op kennisoverdracht. Dit versterkt de visie van een holistische benadering, waarin de sociale en emotionele ontwikkeling van jongeren net zo belangrijk is als hun academische prestaties.

Conclusie: leren is leven

In plaats van de focus te leggen op wat kinderen moeten weten, zouden we ons moeten richten op hoe ze leren en groeien door hun ervaringen. Dit is geen utopie, maar een noodzakelijke verschuiving in ons denken over onderwijs. Als we kinderen leren om verantwoordelijkheid, diversiteit en samenwerking te omarmen, geven we ze niet alleen kennis, maar ook de kracht om de wereld te veranderen.

Het is tijd om niet alleen de doelen van het onderwijs te heroverwegen, maar ook de basisprincipes. Dit is de weg naar de toekomst van leren, en het begint nu. Ben jij klaar om samen met ons een onderwijsrevolutie te beginnen? Laten we de kracht van holistisch leren ontdekken en leren hoe we deze diepere verbindingen in het onderwijs kunnen brengen. Word onderdeel van KOMmunity en ontdek hoe we samen een krachtig onderwijslandschap kunnen bouwen!